Tajo
An Tajo (Kinatsila: Tajo [ˈtaxo]; Pinortuges: Tejo [ˈtɛʒu]; Linatin ngan Iningles: Tagus; Kahadto nga Griniyego: Τάγος Tagos) amo an gihalaba-i nga salog han Península Ibérica. Ha Espanya 1,038 km (645 mi) an kahalaba hini, 716 km (445 mi), 47 km (29 mi) ha daplin han katubtuban han Portugal ngan Espanya ngan 275 km (171 mi) ha Portugal, nga diin nasulog ini ngadto han Kalawdan Atlantico harani ha Lisboa. An kahaluag han kwenka hini 80,100 square kilometers (30,927 sq mi) (an ikaduha nga gidakoi ha Peninsula Iberica sunod han Duero). Gin-gagamit an Tajo han dako nga bahin han pagsulog hini. Damo nga mga dam ngan mga pag-diversyon naghahatag hin maiinom nga tubig ha kadam-an han butnga nga Espanya, upod han Madrid, ngan ha Portugal, samtang mga dinosena ka mga estasyon hidroelektriko naghihimo hin koryente elektrika. Ha mga butnga han mga dam, nasunod ini hin nahuhuot nga pagsulog, kundi katapos han Almourol nasulog ini ngadto hin haluag nga alluvial nga siong nga masurong magbaha. Ha ganghaan hini mayda dako nga estuaryo nga diin an syudad han Lisboa nahamutang.
| Tajo | |
| Tagus, Tejo | |
| Salog | |
 | |
| Mga Nasod | Espanya, Portugal |
|---|---|
| Mga tributaryo | |
| - wala | Guadiela, Algodor, Gévalo, Ibor, Almonte, Salor, Sever, Sorraia |
| - tuo | Jarama, Guadarrama, Alberche, Tiétar, Alagón, Zêzere |
| Tinikangan | Fuente de García |
| - namumutang | Kabugkiran han Albarracín, Teruel, Espanya |
| - elebasyon | 1,593 m (5,226 ft) |
| Garawsan | Estuaryo han Tajo |
| - namumutang | Kalawdan Atlantico harani han Lisboa, Portugal |
| - elebasyon | 0 m (0 ft) |
| Kahalaba | 1,038 km (645 mi) |
| Ilarom | 80,100 km2 (30,927 sq mi) |
| Diskarga | |
| - average | 500 m3/s (17,657 cu ft/s) |
 Pagsulog han Tajo ha Península Ibérica
| |
| Wikimedia Commons: Tagus | |
| Website: Confederación Hidrográfica del Tajo | |
An gintitikangan han Tajo amo an Fuente de García, didto ha Montes Universales, Sistema Ibérico, Sierra de Albarracín Comarca. An tanan nga mga salog nga nadugtong hini nadugtong han Tajo tikang han tu-o (amihanan) nga pangpang. An dagko nga mga syudad nga gin-aagi-an han sulog han Tajo amo an Aranjuez, Toledo, Talavera de la Reina ngan Alcántara ha Espanya, ngan an Abrantes, Santarém, Almada ngan Lisboa ha Portugal.
Sulog
igliwatHa Espanya
igliwatAn syahan nga kilalado nga bungto dida han Tajo amo an Sacedón. Unhan han Aranjuez nahadugtong dinhi an gin-kombina nga pagsulog han Henares ngan han Tajuña. Unhan han Toledo nahadugtong an salog han Guadarrama. Ha iraya han Talavera de la Reina nahadugtong dinhi han Alberche. Ha Valdeverdeja amo an iraya nga dapit han halaba nga iraya nga reservoir nga amo an Embalse de Valdecañas, nga diin unhan hini amo an Embalse de Torrejon, nga diin ngadto an pagsulog han Tiétar, ngan han padagat o ubos nga reservoir, an Embalse de Alcántara ngadto diin an pagsulog han Alagón ha ubos nga bahin.
Ha Portugal
igliwatKatapos han paghimo han katubtuban han nasod, nasakob an sulog ha Portugal, nga naagi ha Vila Velha de Ródão, Abrantes, Constância, Entroncamento, Santarém ngan ha anVila Franca de Xira ha igbaw hin halaba nga suok nga estuary nga diin an syudad han Lisboa nahamutang dida han ganghaan. Nasalipdan an estuary han Reserva Natural do Estuário do Tejo. Ada gihapon an gihalaba-i nga tulay nga natabok han salog, an Tulay Vasco da Gama, nga mayda bug-os nga kahaluag hin 17.2 ka km ((10.7 ka mi) nga amo an gihalaba-i nga tulay ha Europa.
An mga Portuges nga rehiyon han Alentejo ngan Ribatejo gin-ngaranan tikang han salog. Alentejo, tikang han Além-Tejo ("Unhan han Tajo"), ngan Ribatejo, tikang han Arriba-Tejo (daan nga paagi han pagsiring nga "Igbaw nga Tajo" o "Iraya nga Tajo"). Mayda kanal ngan aqueduct ha butnga han Tajo ngan han Salog Segura.
Heyolohiya
igliwatAn padagat o ubos nga Tajo nahamutang hin fault line. In slippage ha daplin hini nakadangat hin damo nga mga linog, nga an mga dagko hini amo an mga linog han 1309, 1531 ngan 1755.[1]
Kaagi
igliwatAn Pepper Wreck ngaran hin nalunod nga barko nga natad-an ngan gin-ukab dida han ganghaan han Salog Tajo tikang han 1996 tubtob 2001.
Mayda gihapon ini pagkabalor ha estratehiya han mga imperyo Espanyol ngan Portuges, kay amo ini an nabantay han tikadto ha Lisboa. Pananglitan, han 1587, hi Sir Francis Drake hinmarani hin diri la maiha han salog katapos han iya malinamposon nga pagsalakay ha Cadiz.[2]
An Tajo ha awit ngan sumat
igliwatAn Tajo usa nga dako nga salog, ngan nahihinumdoman ini ha mga awit ngan sumat han mga Portuges. Usa nga sikat nga fado nga kanta ha Lisboa nasiring nga samtang an mga tawo nalalagas, bata la gihapon an Tajo ("An ak buhok nabusag, batan-on pirmi an Tajo"). An magsusurat nga hi Fernando Pessoa, nagsurat hin siday nga natikang: "Mahuruhusay an Tajo kaysa han salog nga nasulog han ak barrio...."[3]
An siday ni Richard Crashaw nga "Saint Mary Magdalene, or the Weeper" (Santa Magdalena o an Nagtatangis) nagyayakan han "Bulawan" nga Tajo nga naruruyag han luha nga daw salapi ni Maria Magdalena. Ha klasikal nga siday, an Tajo kilalado tungod han mga baras nga nagdadara hin bulawan (Catullus 29.19, Ovid, Amores, 1.15.34, Juvenal, Satires, 3.55, etc.
Kitaa gihapon
igliwat| An Wikimedia Commons mayda media nga nahahanungod han: Tajo |
Mga tigaman
igliwat- ↑ Hobbs, William Herbert (1907). Earthquakes: An Introduction to Seismic Geology. NewYork: D. Appleton and Company. pp. 142–144. https://archive.org/details/earthquakesanin02hobbgoog. Downloadable Google Books
- ↑ Garrett Mattingly, The Armada, 118-119
- ↑ Pessoa, Fernando; Richard Zenith, Translator (1999). Fernando Pessoa and Co.: Selected Poems. Grove Press. pp. 55. ISBN 0-8021-3627-3, 9780802136275.
Mga koordinado: 40°19′11″N 1°41′51″W / 40.31972°N 1.69750°W