Sakit nga Ebola

An sakit nga Ebola in usa nga impeksyon nga tawo nga primata hin birus ngan Ebola hemorrhagic fever, or EHF]nga tungod han Ebolavirus.An mga sintomas nagtitikang dida sa duwa o tulo ka semana pagkatapos maimpeksyonan sa virus nga amo an Harumuhom, Sakit sa But-ol, Sakit sa Kalawasan, sakit sa Ulo. Sunod an Pagsuka, Pag oro-oro ngan an pagpantal-pantal danay nasunod dungan san pagluya san Atay ngan Bato. Sa sini nga takna an iba nagtitikang na sin Pagdugo sa sulod ngan sa gawas san kalawasan. [1] Ini nga sakit mayda hita-as nga possibilidad nga kamatayon nga a-ada sa 25 porsyento ngan 90 porsyento sadton na natapnan san birus, kasagaran ada ha 50 porsyento. [1] Tungod ini san low blood pressure from fluid loss, ngan kasagaran pagkahuman pa san unom abot deci-sais ka-adlaw human Makita an mga sintomas.[2]

An virus ngagsasamwak sa usa ka-tawo pama-agi san pakikipagkonekta diretsyo o iba pa nga tikang sa lawas san tawo nga mayda nga gindadara nga birus. Ine nga impeksyon makukuha manta diretsyo pama-agi sa usa nga bagay o lugar nga kontamingado sanga nga virus. Sa yanga, wara pa mai-dukyumentaryo kun an virus ngakukuha ba liwat sa hangin tapos ngahihingadto sa usa nga lahi, panganglitan sa lahi san tawo sa usa nga lugar. An virus ngakukuha gihapon tikang sa semelya ug gatas san ngangay sa usa ka-semanga abot usa ka-bulan pagkatapos san pagpapaupay. An Fruit bats an normal nga ngagdadara san ginsisiring nga virus nga ngatural nga sa ira ug dire liwat sira ngagkakamay-ada san ginsisiring nga virus. Ngatatapngan an usa nga tawo sine nga virus tikang san Fruit bats kun ngagkamay-ada diretsyo nga contact sanga nga hayop o hayop nga gin-tapngan sanga nga Fruit bats. Pagkatapos magkamayda sine nga virus an usa nga tawo, matatapngan nga niya an iya ig-kasi tawo. An iba pa nga sakit sugad san, malaria, cholera, typhoid fever, meningitis ug iba pa nga viral hemorrhagic fevers kaparehas gihapon san EVD. Gin-tetest an san dugo para san virus nga viral RNGA, viral antibodies o an virus mismo para magkonpirma san pag-dayagnos.

An pagkontrol san pagsarang san sakit nangingihanlan san koordinasyon na serbisyong medical, kaupod an pag-engage san komunidad. Ine na mga serbisyo medical ungay an: panhibaru san mga kaso san sakit, “contract tracing” san mga nakaupod san natapnan na tawo, malaksi na paggamit san mga serbisyo san laboratory, tama na pag-alaga ug panginanu san mga na-infected ngan tama na paglabog san mga namatay sungad san kremasyon o paglubong. An pagkontrol ungay an paglimita san pagsarang san sakit tikang san mga na-infected na mga hayop pakadto sa mga tawo. Mahihimu ine tungod san tama na pagkapot san mga potentially na-infected na mga “bush meat” habang nagsusul-ot san protektado na mga bado ngan tungod san maupay na pahluto bago kaunon. Ungay liwat sine an tama na pagsul-ot san mga bado ug paghugas san kamot kun harani sa tawo na may sakit. An mga sampol san tubig san tawo ug “tissues” tikang san mga tawo na may sakit kinahanglan makaputan san espesyal na pag-alaga.

Waray eksakto nga pagbulong o bakuna para sa birus nga napapalit, pero mayda pipira nga potensyal nga pagbulong na gin iinaraman. Damu nga paniguro na suportado para mabuligan an mga apektado; gin uungay an oral rehydration therapy (pag-inom han tubig na talagugti nga matamis ngan maasin) o paghatag intravenious fluids tungod sa mga pagbulong. Ini nga suportado nga pag ataman, dako nga kaupayan an resulta. An EVD una nga nakilala san tuig nga 1976 sa lugar san Sudan (parte yana san South Sudan), ngan sa Zaire (yana Democratic Republic of the Congo). An sakit halos permi nagsasarang sa mga tropikal nga rehiyon san sub-Saharan Africa.[1] Sa tuig nga 2013, an World Health Organization ginkompirma ngan ginbalita nga mayda kabug- usan nga 1,716 nga kaso sa 24 nga outbreaks. [1][6] An pinakadako nga pagsarang sa yana nga panahon, an epidemic na nahihitatabo yana sa West Africa, nga kabutngaan san Guinea, Sierra Leone ngan Liberia. [7][8][9] Sa ika-16 san Nobyembre 2014, ini nga pagsarang san ebola mayda 15,145 nga kaso nga naka resulta san 5,741 nga pagkamatay. [10][11]

Sinyales ngan Sintomas

An kahalaba san oras san exposure sa birus ngan an development san sintomas san sini nga sakit danay ika-duha tubtob ika-baynte uno ka adlaw. Banabana base sa mathematical nga modelo nga prediksyon nga mga 5% nga kaso an pwede makakuha sa 21 ka adlaw para ma-develop.

An sintomas danay nagtitikang sa patigda nga sugad san influenza nga stado characterized hin kabutlaw, hiranat, pananakit san lawas ngan kaluluthan, harumuhon, ngan pagsakit san but-ol. An hiranat danay mas nahata-as pa sa 38.3 °C (100.9)°F. Ngan ginsusundan lat ini san pagsusuka, pag-uro uro ngan sakit sa tiyan. Sunod, pagkuri san pag-ginhawa ngan sakit sa dughan an pwede mahitabo, dungan san pamamaga, sakit sa ulo, ngan pagkalisang. Sa haros katunga san kaso, pwede an panit magdevelop san maculopapular rash(a flat area covered with small bumps).

Sa iba nga kaso, pwede magkamay-ada san pagdudugo sa gawas ngan sulod san lawas. Nagtitikang ini lima tikadto ikapito bago an siyahan nga sintomas. An tanan nga tawo nga natapnan sini nga sakit nagpapakita san paghamubo san pagbug-os san dugo. Pagdudugo san Mucos membranes ug kun diin man nga tinusukan san dagum an 40 – 50 porsyento and gin-report. Nagresulta ini siya san pagsuka san dugo, pagubo na may dugo. An pagdudugo san panit pwede makahimo san petechiae, purpura, ecchymoses or hematomas (labi an mga tinusukan san dagum nga mga lugar). Pagrugudugo san busag san alimutaw an pwede lat mahinabo. An sobra-sobra nga pagdugo diri gud normal, pero kun mahitabo, nakikit-an danay ini sa gastrointestinal tract.

An pagpakaupay pwede magtikang tikang sa ika-pito tubtub ika-katorse ka adlaw pagkatapos san siyahan nga sintomas. An kamatyan, nahihitabo tikang ika-unum tubtub ikaw-disisais ka adlaw tikang san siyahan nga sintomas, tungod san low blood pressure from fluid loss. Sa kabug-usan, an pagdurugo danay nagpapasabot nga dilikado an mahinanabo, tapos an ini nga pagkaubos san dugo magreresulta san pagkamatay. An iba nagkaka-coma. An iba nga nakatalwas san sakit, nagkakamay-ada san sakit sa lawas ngan kaluluthan, liver inflammation, ngan nagluluya an pamati nga iba pa na sakit. Labot pa siton naka-develop antibodies kontra ebola sa sulod san napulo ka tuig pero di pa gud klaro kun immune sa pabalik-balik nga inpeksyon. Kun mayda na nakatalwas, dire na siya makakatapon pa sa iba.

Tinikangan

An EVD (Ebola virus disease) tikang ine sa upat(4) sa lima(5) nga mga virus san genus Ebolavirus. An upat nga virus axa an, Bundibugyo virus (BDBV), Sudan virus (SUDV), Taï Forest virus (TAFV) ug an Ebola virus (EBOV, formerly Zaire Ebola virus). EBOV, species Zaire ebolavirus, an usa sa kilala nga pingaka-delikado nga EVD-causing virus. An ikalima nga virus an Reston virus (RESTV), dire ine ngaghahatag sakit sa tawo kundi sa iba lugud nga lahi. An lima nga virus may koneksyon sa marburgviruses.

Miskin dire pa yanga klaro kun paangano ngagtikang an virus, tikang sa hayop pakadto sa tawo, ginpipinsaran yanga san mga eksperto nga ine nga tawo nga ngagkamayda direkta nga kontak sa mga hayop ug Fruit bat an tinikangan. Asay pa san mga paniki, an mga wild nga hayop dangay may-ada sanga nga virus sugad san mga ulot, chimpanzees, gorillas, baboons and duikers.

Magkakamay-ada la an hayop snga nga virus kun kumaon sira prutas nga ginkaongan san paniki nga ngagdadara sanga nga sakit. An pagdamo san prutas, an mga batasan san hayop ug iba pa nga factors, axa an ngagtitikang san pagsamwak san virus sa mga hayop. May ebedensya giahapon nga ginkakaptan, nga an ayam pati baboy poydi magkamay-ada san ginsisiring nga virus. An mga ayam nga may-ada san virus, ginsisiring nga dire sira ngakikitaan san mga sintomas, samtang an mga baboy ngaman, poydi pa makatapon sa iya mga ka-lahi. Dire pa yanga ngapapatud-an nga an mga ayam ngakaka-sampwak san virus.

Pagtapon

Sa mga katawhan, an Ebola nga sakit nagsasarang la sa direkta nga pagkarawat san dugo or body fluids tikang sa tawo nga naka abat san tanan nga sintomas san sakit.[27][28][29] An body fluids nga mayda ebola nga kagaw an mga masunod, laway, lako, suka, hugaw, balhas, luha, gatas san iroy, ihi ngan semelya. An WHO nag siring nga an mga tawo la nga may ada san malala nga hapdos mao la an makakasarang san Ebola nga sakit tungod sa laway ngan an kabug usan nga kagaw waray pa mabalitaan nga masasarang tungod la sa balhas. Kadam-an sa mga tawo nga nagsasarang san kagaw, tungod la sa dugo, hugaw san tawo ngan suka. An mga masunod nga pwede surudlan san kagaw sa aton lawas an irong, baba, mata, bago nga samad, ngan hadhad. An Ebola pwede magsarang liwat sa dagko nga turo; pero sa tawo nga may-ada malala nga hapdos. Pwede ini mahitabo kun an tawo matapsikan san turo. [31] Pwede liwat maka apekto an paggamit san kontaminado nga dagom ngan syringes.[32][33] An kagaw nabubuhi sa mga butang san pipira ka oras kun mara ngan mabubuhi san pipira ka adlaw sa “body fluids”. [22] An Ebola nga kagaw pwede mabuhi sa sulod san 8 ka semana sa mga tawo nga “survivors” pagkatapos nira mahiupay nga pwede makatapon tungod sa pakig-hinglawas.[1] An Ebola pwede liwat matapon tungod sa gatas san iroy nga nahi-upay pala ngan dire matitigamnan kun sanu pwede na magpa suso an usa nga iroy. An mga tawo nga nahiupay na, dire na makatapon.[32] Hamobo an potensyal san pagsarang san kagaw sa mga nasud nga may-ada pasilidad ngan kapasidad nga maka ataman san tama nga konsiderasyon. Kasagaran, an tawo nga may-ada sintomas san sakit, dire maka biyahe nga waray kaupod.

An mga patay nga lawas “infected” la gihapon; kaya an mga tawo na kumapot san mga namatay sa mga tradisyunal na panlubong o moderno na proseso sugad san panbalsama, delikado na matapnan. 69% san mga kaso san “Ebola infections” sa Guinea san “2014 outbreak”, natapnan tikang sa dire protektado na pagkapot san mga “infected” na patay sa paglubong sa Guinea. An mga “health-care workers” na nagtatambal san mga natapnan makusog an panhitabo na matapnan liwat sira. An “risk” nagdako san ine na mga “workers” wara magsul-ot san tama na “protective clothing” sugad san “masks”, “gowns”, “gloves” ug proteksyun sa mata; wara ginsul-ot san tama; o dire tama na pagkapot san mga na kontamina na mga “clothing”. An “risk” komon sa parte san Africa kun diin hamubo an sistema san kalusugan ngan diin an sakit pwede mahinabo. An “hospital-acquired transmission” nahinabo sa mga “Afrian countries” tikang sa paggamit utro san mga nagamit na dagom. An iba na mga “health-care centers” na nagtatambal san mga tawo na may sakit wara liwat malimpyu na tubig. Sa U.S., an pagsarang san sakit sa duwa na “medical workers” na nagtatambal la sa mga natapnan, tikang kuno san kulang na training ug proseso.

Pagtapon sa Hangin

Wara pa napatud-an nga mga pulong nga an EBOV natapon pinaagi sa hangin, ngan an pagtapon sa kahaginan strikto nga naobserbahan sa mga laboratory ug tikang la sa baboy pakadto sa mga primate pero diri tkinga sa mga primata pakadto sa mga primata. [27] [33] An pagtapon san EBOV pinaagi sa tubig ug pagkaon, ngan iba pa na mga karne wara pa liwat naobserbahan.[32][33] Wara pa pagtapon pina-aagi sa lamok ug iba pa na insekto an napatud-an. [32] An diri pagtapon pina-agi sa hangin dida sa katawhan amo an tungod sa maluya nga level san kagaw sa baga ngan iba pa nga parti sa Respiratory Sytem san Primata. [43]