Taksin
Hi Taksin nga Harangdon (Thai: สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช, rtgs: Somdet Phra Chao Taksin Maharat,[lower-alpha 1] 
pamati-a (bulig·info)) o kundi man Hadi han Thonburi (Thai: สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี, rtgs: Somdet Phra Chao Krung Thon Buri;[lower-alpha 2] ginyano nga Tsinino: 郑昭; minat-an nga Tsinino: 鄭昭; pinyin: Zhèng Zhāo; Teochew: Dên Chao; Vietnames: Trịnh Quốc Anh 鄭國英;[3] Abril 17, 1734 – Abril 7, 1782) amo an uusa là nga Hadi han Ginhadi-an han Thonburi. Usá hiyá nga nasunod kan Ekkathat ngan nagin namuno hiyá han pagpagawás han Siam tikang han pag-okupar han Birmano katapos han Ikaduha nga Kahulog han Ayutthaya han 1767, ngan han sinmunod nga paghiusa han Siam katapos ini mailarom hin pipira nga mga warlord. Gintukod niya an syudad han Thonburi nga amo an bag-o nga pamunuan o kapital, kay an syudad han Ayutthaya haros kompleto nga ginbungkag han mga nagsalakay. An iya ginhadi-an mayda damo nga mga gera; nag-away hiya nga hunongon in mga bag-o nga pag-invadir han mga Birmano ngan paglupig han amihan nga Thai nga ginhadi-an han Lanna, an mga Lao nga prinsipalidad, ngan in naghahatag hin kataragman nga Cambodia.
| Taksin nga Harangdon สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช | |
|---|---|
| Hadi han Thonburi | |
 Istatuwa ni Taksin nga Harangdon ha Palasyo Hat-Sung (Wat Khung Taphao), Lalawigan han Uttaradit, Thailand. | |
| Hadi han Thonburi | |
| Paghadì | 28 Disyembre 1767 – 6 Abril 1782 |
| Pagkoronar | 28 Disyembre 1767 |
| Nag-uná | Ekkathat (ugsa han kahulog han Ayutthaya) |
| Nagsunod |
Buddha Yodfa Chulalok (Rama I) |
| Sugbong Hadi | Inthraphithak |
| Natawo |
22 Marso 1734 Ayutthaya, Ginhadi-an han Ayutthaya |
| Namatay |
7 Abril 1782 (edad 48) Phra Racha Wang Derm, Thonburi, Ginhadi-an han Thonburi |
| Inasaw-an | Prinsesa Batboricha |
| Anak | 30 nga mga anak[1] |
| Panimalay | Thonburi nga dinastiya |
| Amay | Yong Saetae (Zheng Yong)[2] |
| Iroy | Nok-lang (ha urhe Phithak Thephamat) |
| Relihiyon | Buddhismo |
Bisan man kun gera an nakakaon han dako nga bahin han panahon ni Taksin, dako gihapon an iya pag-atupag ha politika, pagdumara, ekonomiya, ngan an kaupayan han nasod. Nagbandilyo hiya hin negosyo ngan nagpadukwag hin mga relasyon ha langyaw nga mga kanasoran upod hini an Tsina, Bretanya, ngan an Nederlandes. Nagpahimo hiyá hin mga dalan ngan nagpa-ukab hin mga kanal. Gawas hin pag-ayad ngan pagbalik hin mga templo, naningkamot gihapon an hadi nga banhawon an literatura, ngan pipira nga mga sanga hin arte sugad han drama, pintura, arkitektura ngan mga handicraft. Nagpagawás gihapon hiyá hin mga surundon para han pagkolekta ngan pag-arreglo hin mga pipira nga mga sinurat basi maipadayag an edukasyon ngan mga pag-aram ha relihiyon.
Nabihag hiya hin kudeta ngan ginbitay hiya ngan ginsundan han iya sangkay nga hi Maha Ksatriyaseuk nga linmingkod han trono ngan nagtukod han Ginhadi-an han Rattanakosin ngan han Chakri nga Dinastiya, nga tikang hadto amo an naghadi han Thailand. Ha pagkilala han iya ginbuhat para han mga Thai, gintaga-aan hiya han titulo nga Maharat (An Harangdon).
Mga anak igliwat
Hi Hadi Taksin mayda 21 ka anak nga lalake ngan 9 ka anak nga babaye nga an mga ngaran hira[1]
|
|
Mga tigaman igliwat
- ↑ ginluluwás [sǒm.dèt pʰráʔ t͡ɕâːw tàːk.sǐn mā.hǎː.râːt].
- ↑ ginluluwás [sǒm.dèt pʰráʔ t͡ɕâːw krūŋ tʰōn bū.rīː].
Mga kinutlo igliwat
- ↑ 1.0 1.1 ธำรงศักดิ์ อายุวัฒนะ (in Thai). Bangkok: สำนักพิมพ์บรรณกิจ. p. 490. ISBN 974-222-648-2.
- ↑ Lintner, p. 112
- ↑ Trần Trọng Kim, Việt Nam sử lược, vol. 2, chap. 6
Mga pinambasaran igliwat
- Anthony Webster. Gentleman Capitalists: British Imperialism in Southeast Asia 1770–1890. I.B. Tauris. ISBN 1-86064-171-7.
- Bertil Lintner (2003). Blood Brothers: The Criminal Underworld of Asia. Macmillan Publishers. ISBN 1-4039-6154-9. https://archive.org/details/bloodbrotherscri0000lint.
- Carl Parkes (2001). Moon Handbooks: Southeast Asia 4 Ed. Avalon Travel Publishing. ISBN 1-56691-337-3. https://archive.org/details/southeastasia0000park.
- Chris Baker, Pasuk Phongpaichit (2005). A History of Thailand. Cambridge University Press. ISBN 0-521-81615-7. https://archive.org/details/historyofthailan00bake.
- Christopher Buyers (2015). "Cambodia". Royal Ark. Christopher Buyers. Ginkuhà 30 Hulyo 2019.
- Chula Chakrabongse, Prince (1967). Lords of Life : A History of the Kings of Thailand. Alvin Redman Limited. https://archive.org/details/lordsoflifehisto0000chak.
- Damrong Rajanubhab, Prince (1920) (in th). The Thais Fight the Burmese. Matichon. ISBN 978-974-02-0177-9.
- David K. Wyatt (1984). Thailand: A Short History. Yale University Press. ISBN 0-300-03582-9. https://archive.org/details/thailand00davi.; Siamese/Thai history and culture–Part 4
- Donald K. Swearer (2004). Becoming the Buddha: The Ritual of Image. Princeton University Press. ISBN 0-691-11435-8. https://archive.org/details/becomingbuddhari0000swea.
- Editors of Time Out (2007). Time Out Bangkok: And Beach Escapes. Time Out. ISBN 1-84670-021-3. https://archive.org/details/timeoutbangkok0000unse.
- "Fight Against Vietnamese Influence in Cambodia - Tay Son Rebellion in Dai Viet (Vietnam)". The Story of Thailand. Thailandshistoria.se. 2019. Ginkuhà 24 Hulyo 2019.
- Gary G. Hamilton (2006). Commerce and Capitalism in Chinese Societies. Routledge. ISBN 0-415-15704-8.
- K. W. Taylor (2013). A History of the Vietnamese. Cambridge University Press.
- Kenneth T. So (2017). The Khmer Kings and the History of Cambodia: Book II - 1595 to the Contemporary Period. DatASIA.
- Nidhi Eoseewong (2007) (in th). Commerce and Capitalism in Chinese Societies. Matichon. ISBN 978-974-02-0177-9.
- Paul M. Handley. The King Never Smiles. London: Country Life. ISBN 0-300-10682-3.
- Prida Sichalalai. (December 1982). "The last year of King Taksin the Great". Arts & Culture Magazine, (3, 2).
- Rong Syamananda (1990). A History of Thailand. Chulalongkorn University. ISBN 974-07-6413-4.
- Thomas J. Barnes. Tay Son: Rebellion in 18th Century Vietnam. Xlibris Corporation. ISBN 0-7388-1818-6.
- W.A.R. Wood (1924). A History of Siam. Chiengmai.
- William B. Dickinson (1966). Editorial Research Reports on World Affairs. Congressional Quarterly.