Basay
- Inin nga barasahon mahitungod han bungto ha Samar. Para han bungto ha Negros Oriental, pakadto ha Basay, Negros Oriental.
- Para hin iba nga paggamit han pulong nga Basay, pakadto ha Basay (pansayod).
An Basay usa han mga bungto ha lalawigan han Samar ha Sinirangan nga Kabisay-an ha Pilipinas. Ha opisyal nga mga dokumento, it kasurat han ngaran Basey.
| Tigaman Buhatan | |
 | |
| [[Image:{{{imagefile}}}|250px|center|{{{imagecaption}}}]]{{{imagecaption}}} | |
| Nahamutangan | |
 | |
| Kagamhanan | |
| Rehiyon | Sinirangan nga Kabisay-an (Rehiyon VIII) |
| Probinsya | Samar |
| Distrito | ikaduha nga distrito han Samar |
| Mga Baranggay | 51 |
| Income Class: | ikatulo nga klase; urbanisado hin bahin |
| Gintukod | 1591 |
| Alkalde/Mayor | Vicente C. Labuac, Jr. |
| Pisikal nga mga karakteristika | |
| Kahaluag | 532.7 km² |
| Populasyon | 43,809 82.2/km² |
| Mga Coordinate | 11° 16' 58.8" N, 125° 4' 1.2" E |
| Sensus han Populasyon Basey, Samar | |||
|---|---|---|---|
| Sensus | Populasyon | +/- | |
| 1990 | 39,137 | ||
| 1995 | 40,114 | 0.5% | |
| 2000 | 43,809 | 1.91% | |
| 2007 | 48,389 | 1.38% | |
| 2010 | 50,423 | 0.57% | |
Ngaran igliwat
Nagtikang an ngaran nga Basey ha ordinaryo nga pulong han mga Basaynon nga mabaysay (karuyag signgon mahusay). Usa ini nga paghatag hin pakundangan kan Bungansakit, an pinakamahusay nga umurukoy han Basey han hadto nga panahon. Han ginkarawat na han bag-o nga bungto an ngaran nga Basey, usa nga pasundayag, ha pagdayaw kan Bungansakit, an nanabo nga nagbag-o han ngaran han iya gintikangan nga barangay nga Balud, nahimo ini nga Guibaysayi (karuyag signgon an gihuhusayi han ngatanan).
Para hin kasayunan ha ordinary nga iristorya, iginpahalipot han mga Basaynon an Mabaysay ngan naging Basay ini. Igin-iba liwat ini han mga Espanyol nga sumakop han Pilipinas ngan nahimo an Basay nga Basey para umangay han ira pormal nga mga kasuratan. Pirmi makikit-an an Basey han mga recording han mga Espanyol nga may relasyon han bungto sugad han ira siyahan nga mga mapa nga nabubutang han Basey hit ungod nga kolokasyon hini. Para ha kadugangan nga impormasyon, may nakaukit han mga kampanilya han simbahan han Basey nga nagtikang pa han 1858 hin pulong nga “Basey" ha pag-unabi han bungto. Nahimmo na ini nga mga kampanilya san-o pa umabot an mga Amerikano.
Nahi-araan han mga Basaynon nga “Basey” an kaluwas han ngaran han bungto han pag-abot han mga Amerikano nga nagsakop han mga Pilipino. Tungod nga ginkukurian hira han pagluwas han tunog nga “ah”, kun ini iginsusundan han mangarabay nga “y”, nagiging Basey an ira kaluwas han Basay mahitungod nga naagi han ira irong an mga tunog nga ira ginluluwas. Imbis nga “Basay”, naging popular an paggamit han “Basey” pinaagi han pagsubad o pagtamay han damo nga Basaynon han kaluwas han mga Amerikano. Samtang naglabay an panahon, “Basey” na an naging opisyal nga kaluwas ngan kasurat han ngaran han bungto.[1]
Mahiunong han bungto igliwat
Sumala han 2000 census, an Basay mayda populasyon nga 43,809 ka tawo ha 9,013 nga panimalay.
An Basay nahimutang ha habagatan o salatan-katundan nga bahin han Samar. Nahamutang ini harani han Syudad han Tacloban nga amo an sentro han industriya ngan komersyo han Rehiyon VIII. An Tacloban nagtikang han una nga barrio han Basay, nga ini mga 28 ka kilometro an kaharayo ha Karsada Maharlika ngan mga 20 ka minuto nga biyahe ha sakayan ha pagtabok han Bahiya han San Pedro.
Ginsasapitan an Basay han Santa Rita ha katundan, han Pinabacdao ha amihanan, han Borongan, Maydolong ha sinirangan, ngan Marabut ha timugan, ngan han Bahiya han San Pedro ha salatan nga nagbubulag hini tikang ha Syudad han Tacloban, pero nahasumpay pinaagi han Tulay San Juanico.
Kilalado an Basay tungod han mga banig hini nga hinimo tikang ha tikog. Dinhe gihapon nahimutang an Parke Nasodnon ngan Natural nga Tulay han Sohotan, nga usa han mga pinaka-ekstensibo nga sistema hin mga lungib nga mayda mga nabilingan tikang han mga Paelolitiko, Neolitiko ngan Bato nga mga Panahon.
Mga baranggay igliwat
An Basay ginbahin ngadto hin kalim'an kag usa (51) nga baranggay.
|
|
|
Pangiskwelahan igliwat
An Basay in may 60 nga pampubliko na eskwelahan pan-elementarya:
Ngan may-ada ini siete na pampubliko na eskwelahan pansekundarya:
May-ada gihapon ini usa na sangay han Unibersidad pantersera:
Kasaysayan igliwat
Ekonomiya igliwat
Paglara hin Banig igliwat
Usa nga burahaton han mga Basaynon an pagbaro han paglara hin banig gamit an banwa nga Fimbristyllis Utillis Elmer o mas kilala han bungto nga tikug. Nakuha ini nga buruhaton han mga Basaynon tikang han ira mga kaapoyan nga Malayan. Sugad han pananom ngan pangisda, nahimo an paglara nga pinagtitikangan hin pakabuhi han ordinaryo nga pamilya nga Basaynon.
Han naglabay nga mga tuig, nagkaada hin mahayag nga ebolusyon an mga paagi han paglara hin banig. Tikang han tradisyunal nga gamit han banig nga higdaan, nakaagi ini hin bag-o nga gamit ha panimalay sugad hin pagiging tsinelas, supot, bado, ngan mga adorno.
Han 2000, gin-angkon han mga Basaynon an ngaran nga may pinakahilaba nga ginlara nga banig ha bug-os nga kalibutan ha libro han Guinness. [2]
Kitaa gihapon igliwat
Mga pinambasaran igliwat
Mga sumpay ha gawas igliwat
- Websayt han Basay, Samar Ginhipos 2005-09-10 han Wayback Machine
- Philippine Standard Geographic Code Ginhipos 2012-04-13 han Wayback Machine
- 2000 Philippine Census Information Ginhipos 2005-09-23 han Wayback Machine