An pagkakaiba han mga rebisyon han "Siyensyas naturales"
Content deleted Content added
Ginkukuha an ngatanan nga sulod tikang han pakli |
Ginpawara-buhat an rebisyon nga 6217098 ni 112.198.72.230 (himangrawi) tag: Undo |
||
Bagis 1:
{{ighubad Iningles|Natural science}}
Ha [[siyensya]], an pulong nga '''siyensya natural''' nangangahulogan han [[rasyonalismo|rasyonal]] nga paagi han pag-aram han [[universo]], nga gin-iintinde nga nasunod hin mga surondon o balaod hin [[kalibungan|natural]] nga pagtikang. An pulong nga ''siyensya natural'' gin-gagamit gihapon pagpaiba hiton mga larangan nga nágámit han [[siyentipiko nga paagi]] han pag-aram han [[kalibungan]] tikang han [[siyensyas sosyales|siyensyas sosyales]], nga nágámit han siyentipiko nga paagi han pag-aram han pamatasan hin katawhan ngan sosyudad, ngan tikang han mga [[pormal nga mga siyensya]], sugad han [[matematika]] ngan [[lohika]] nga nágámit hin lain nga [[metodolohiya]].
==Saykulo han Kalibutan==
An [[saykulo]] puydi mag[[tikang]] ha gininhawa u iginawas nga ayri han [[mga]] [[tawo]] nga [[hayop]], ini an CO2 u Ca2Orbon Dioxide (usa nga [[Karbon]] nga [[duha]] nga [[Oksiheno]], ginhi[[hinggut]] ini han mga [[dahon]] han mga [[puno]] ngan [[tanum]] ini in gin pa[[padis]] han tanum u puno an mga oksiheno ngadtu ha tubig (Hydrogen Dioxide H02 Mineral Water) ini in guin giginhawa nira tipa[[balik]] ha ayri an upat nga oksiheno u quadroxide, ngan guin buburublag ini han [[pawa]] han [[adlaw]] ngadtu usa ka oksiheno u oxygen para maka[[ginhawa]] an [[tawo]].
An CO u Carbon Monoxide (Karbon nga usa nga Oksiheno) ansya in tikang ha mga [[puthau]], [[sarakyan]], tanum ha [[dagat]] guin hihigup ini han dahon han tanum u puno ngan guin papadis ha Oksiheno han tubig nahurma tulu nga Oksiheno u trioxide guin gagawas ha [[stomata]] han dahon ngadtu ayri ngan guin buburublag ngadtu usa nga oksiheno han pawa han [[bulan]].
An Hidroheno han [[tubig]] ngan Karbon in guin papadis nahurma ha sulud han tanum u puno hin Hydrocarbons u Hidroheno Karbon, ini in guin gagawas ha stomata han dahon. Pina-agi han [[Osmosahi]] ini nga Hydrocarbons ini nag bubulag an Carbon nakadtu ha butnga han kalibutan u "core" para makahimu hin bag-u nga [[batu]] an Hidroheno in nabalik ngadtu ha [[Adlaw]], an ibba nga CH kun diri nabubulag ini in nahihimu nga [[krudu]] ha ilarum han mga batu. An ibba nga Hidroheno in napadis ha Dihydrogen Oxide (Hidroheno Oksiheno) para maging H2O (Duha nga Hidroheno ngan usa nga Oksiheno) an [[tubig]] uran u "distilled water".
==An [[Panahon]]==
Ha mga [[nasyun]] sugad han Pilipinas nga [[balanse]] an [[Osmosahi]] nagkaka[[may-ada]] hin ma[[kusog]] nga osmosahi an kat-[[huraw]] ngan [[maluya]] nga osmosahi an kat-[[uran]] (ma[[hagkut]])
===An mga pag-[[dipirinsiya]] han [[Panahon]]===
[[Sugad]] han [[bagyo]] ini in [[diri]] [[balanse]] nga Osmosahi han Dagat Atlantiku ngan Indiyanu ngadtu han Osmosahi ha Dagat [[Pasipiku]], nagkaka-[[may-ada]] [[liru]] an [[hangin]], (Bagyo)
==[[Osmosahi]]==
==[[Idad]]==
[[Ihap]] kada kaduhaan kag siyam han ika-[[duha]] nga [[bulan]] han [[tuig]]; ihap han [[tawo]]
==An Tinikangan han [[Kalayu]]==
May ada uska bulalakaw, ini in trumabisiya tikanhi ha kalibutan, pag-hugdon in nahingadtu ha mga ma[[dahon]] nga [[dapit]], tungud han subra ka mapasu ngan may kalayu nasunug an mga dahon, dinhi may nahi-[[ungay]] nga [[hayup]] an [[patu]], tungud kay mahamut an [[asu]] san nasunog nga patu ini in nahibaru hira nga nasakit na ngayan an ira mga [[suruk-suruk]], wara ibba nga susudlan ngadtu ha ilarum kundi an [[baba]], ini in ira guin-kaun ngan naupay, sanglit an nasusunug pa guihapun nga kalayu ira guin tagu pina-agi han mga sanga nga nabari han dagku nga [[tamsi]] ngan dahun nga [[ugga]] para mai[[padayun]] an iya pag-laga u kalayu.
==[[Magnitismu]]==
===Paannu nagana an magnit?===
====Hinimu nga magnit====
An atomo upat (4) nga Oksiheno (O) guin pipilit ha tulu (3) nga Ferrumu (Fe) nga atomo, pina-agi hin pag tanggal hit protono han atomo Oksiheno. Nahuhurma nga Fe<sub>3</sub>O<sub>4</sub> (Magnet)
Tungud nga an 4 nga Oksiheno nga mayda 8 nga protono, katloan kag duha (32) ngatanan nga protono in tanggal sanglit mamimiling hin Protono an Oksiheno, puydi ini ha puthau nga may-ada maluya nga pagkaurusa han protono.
1. Mabutung hin protono an Ferrumu tikang ha hirani nga puthau, ihap wara puntus pabalikad nga usa ka pamoraboraan 0.0000000001 nga protono.
Hini nga prusisu nadikit/nahirani an puthau ha magnit.
2. An protono naagi han ferrumu ngadtu ha Oksiheno.
Hini nga prusisu an protono han Oksiheno nadugang wara puntus pabalikad nga usa ka pamoraboraan 0.000000001 nga protono. An puthau nga guin bayaan han protono naghihinay-hinay pag bagaun.
====Kuryinti nga magnit====
[[Utud utud nga Sulug]] (Alternating Current) AC
An electrono han Oksiheno han Magnit ansya in nakakakarawat hin pusitibu nga electrono tungud han kaluyu nga electrono han Oksiheo han usa pa nga magnit. Parihu han daku nga lidung nga magnit gin bibirikan ha ilarum hin guti nga lidung nga magnit. Ini nga pag kewa naghahatag hin electrono ngadtu ha usa pa nga magnit nga napahuway. An nahihatag nga electrono ansya in
nasulud ha mga bateriya, matiryalis nga de-kuryinti.
An kuryinti nga magnit nagana pina-agi han pag dalagan han electrono ngadtu balyu estadu nigatibu, ini nga pagbalyu hin estadu an hinungdan nga bumutung hin oksiheno para ibanan hin protono ngan ikadtu ha puthau, an oksiheno nga kulang protono makuha hin protono ha puthau nga may maluya an pag-kaurusa han protono.
An nigatibu nga electrono nabalik ngadtu ha magnit diritsu ha guti nga lidung nga magnit diritsu liwat ha hinungdan han pagbirik han guti nga lidung para ibalik liwat an pusitibu nga electrono, ini in nahihinabu tungud kay na-balanse an atun kalibutan.
====[[Dirikta nga Sulug]] (Direct Current) DC====
Tungud han kuryinti nga magnit na sudlan an Carbun (C) hin subra nga electrono pusitibu. An matiryalis nga de-bateriya ansya in guin dadalaganan han pusitibu nga electrono nagana an matiryalis tungud han pagbalyu estadu han electrono ngadtu nigatibu. Diritsu ini nga nigatibu nga electrono ha bateriya. An subra nga pusitibu nga electrono in mahimu na ngani nigatibu ini an guinsisiring nga "Discharge"/"Low Batt".
An kuryinti nga magnit nagana pina-agi han pag dalagan han electrono ngadtu balyu estadu nigatibu, ini nga pagbalyu hin estadu an hinungdan nga bumutung hin oksiheno para ibanan hin protono ngan ikadtu ha puthau, an oksiheno nga kulang protono makuha hin protono ha puthau nga may maluya an pag-kaurusa han protono.
Kun marubat an discharge nga bateriya an nigatibu nga electrono nabalanse pina-agi han Osmosahi.
''Kontributur:''
Engr. Annabelle Abad Butalid
Lic. No. 002875
==[[Timbang]]==
[[Unum]] (6) [[ka]] [[bug-os]] [[nga]] [[lukon]], [[usa]] [[ka]] [[dangaw]] [[han]] [[taga]]-[[isla han tikli]] [[an]] [[kada]][[usa]] [[nga]] [[lukon]]. [[Na]][[timbang]] [[lima]] [[ka]] [[gatus]] [[ka]] [[gramo]]s, [[tungga]] (1/2) [[han]] [[usa]] [[ka]] [[kilo]][[gramo]].
[[An]] [[lima]] [[ka]] [[gatus]] [[gramo]]s [[in]] ma-[[bug-at]] [[u]] [[ma-[[gaan]] [[ada]] [[ha]] [[tawo]].
==Klase han [[Bato]]==
1. [[Tipaka]]
2. [[Bantilis]]
3. [[Palanas]]
4. [[Mombon]]
==Klase han [[Tona]]==
1. [[Galut]]
2. [[Lapak]]
3. [[Mombon]]
==Parti han [[Tanum]]==
1. [[Ugat]]
2. [[Puno]]
3. [[Sanga]]
4. [[Dahon]]
5. [[Bunga]]
6. [[Bukad]]
==Klase han [[Hayop]]==
1. [[Mamalya]]
2. [[Reptalya]]
==Klase han [[Isda]]==
==Ngaran han [[Tubig]] nga na[[bawbaw]] ha [[baras]]/[[bato]]/[[tona]]==
1. [[Lawa]] u [[Hinonangan]]
2. [[Dagat]]
3. [[Lawud]]
4. [[Salug]]
5. [[Sapa]]
6. [[Kumunoy]]
==Klase han [[Bukid]]==
1. [[Mukidbukid]] (Iningles:Hill)
2. [[Bukid]] (Iningles:Mountain)
3. Plateau
4. [[Bángin]] (Iningles:Cliff)
5. [[Bulkan]] (Iningles:Volcano)
6. Canyon
{{turok}}
[[Category:Siyensyas Matematikas, Fisika ngan Naturales]]
[[kaarangay:Siyensyas naturales]]
| |||