An pagkakaiba han mga rebisyon han "Mga Pinulongan han Pilipinas"
Bag-o nga pakli: {{Linggwahe han |country = the Philippines |image = Phillanguages.jpg |image size = 300px |caption = Map of the dominant ethnolinguistic groups of... |
(Waray pagkakaiba)
|
Pagbabag-o han 17:16, 4 Disyembre 2012
Ha Pilipinas, may-aada 120 tubtob 175 nga linggwahe/diyalekto, depende han paagi han klasipikasyon.[1] Haros ngatanan nga linggwahe han Pilipinas nahiaapi han ginsisiring nga Austronesian nga pamilya hin lingwahe, karuyag sidngon, mga lingwahe nga ginagamit ha mga isla ha Southeast Asia. Duduha la ha hini nga mga linggwahe an ginkonsidira nga opisyal pero (sumala 2010) may-ada na 12 nga ginkonsidira bilang opiyal nga diyalekto.[2]
Linggwahe han {{{nasod}}} | |
---|---|
Map of the dominant ethnolinguistic groups of the Philippines. | |
Opisyal nga mga linggwahe | Filipino, English |
Rehiyonal nga linggwahe | Bicol, Sama-Bajaw, Cebuano, Hiligaynon, Ilocano, Kapampangan, Kinaray-a, Maguindanao, Maranao, Pangasinan, Tagalog, Surigaonon, Tausug, Waray-Waray & Zamboangueño Chavacano |
Banyaga nga linggwahe | Spanish, Japanese, Chinese, Arabic, Hindi, Korean, Malay. |
Sinyales nga mga linggwahe | Filipino Sign Language / Philippine Sign Language |
Common keyboard layout(s) |
|
Mga Lumad nga linggwahe
Base han Etnologo, may-ada 171 nga mga lumad nga linggwahe an ginyayakan ha nasod. Maliban la han English, Espanyol, Hokkien (Lan-nang), Cantonese, Mandarin, ngan Cahavacano, an ngatanan han lingwahe kaapi han Malayo-Polynesian nga pamilya hin linggwahe.
There are 13 indigenous languages with at least one million native speakers: Tagalog, Cebuano, Ilokano, Hiligaynon, Waray-Waray, Kapampangan, Bikol, Albay Bikol [12], Pangasinan, Maranao, Maguindanao, Kinaray-a, and Tausug. One or more of these is spoken natively by more than 90% of the population. The languages that have the largest number of speakers in a particular region. Note that on regions marked with black diamonds, the language with the most number of speakers denotes a minority of the population.
A Philippine language family identified by Robert Blust includes languages of north Sulawesi and the Yami language of Taiwan, but excludes the Sama–Bajaw languages of the Sulu Archipelago as well as a couple North Bornean languages spoken in southern Palawan.
Tagsa-tagsa nga kasabutan
An mga linggwahe o yinaknan ha Pilipinas gintatawag liwat nga diyalekto han mga Pilipino, medyo hin tura han diri eksakto nga bokabularyo nga gin-gamit ha literatura han Panahon han mga Amerikano (1898-1946).[3] Ha katunayan may aada sobra gatos nga mga diyalekto ha Pilipinas, nagrerepresenta hira hin diri maubos ha 120 nga naiiba nga linggwahe, ngan kadamuan hini nga linggwahe may-ada dako nga diperensya kumpara hiton mga naistablisar nga mga linggwahe sugad han Pranses ngan Espanyol.
An kadako han diperensya han tagsa-tagsa nga linggwahe o diyalekto makikit-an ha masunod nga pagliwat han Philippine national proverb kahulugan "An diri maaram lumingi ha tinikangan, diri maulpot ha kakadtoan.", (In English: "He who does not (know how to) look back at his past (where he came from) will not reach his destination"), ha Filipino (tl|tagalog): "An hindi lumingon sa pinanggalingan ay hindi makakarating sa paroroonan".
Linggwahe/yinaknan | Katumbas |
---|---|
Aklanon | Ro uwa' gatan-aw sa anang ginhalinan hay indi makaabut sa anang ginapaeangpan. |
Asi (Bantoanon) | Kag tawong waya giruromroma it ida ginghalinan, indi makaabot sa ida apagtuan. |
Bangon | No fuktaw hadwa bumontag idwan dasog at bato lawan. |
Bicolano (Albay) | Kan idi tatao magkiling sa inalian,idi makaabot sa papaidtuhan |
Bicolano (Bulan, Gubat, Irosin, Matnog, Sta Magdalena, Bulusan) | An diri maaram mag-imud sa pinaghalian, diri makaabot sa pakakadtu-an. |
Biko (Buhi) | Yu di nikiling sa pinagalinan, di makaantos sa pupuntahan. |
Bikol Central | An dai tataong magsalingoy sa saiyang ginikanan, dai makakaabot sa padudumanan. |
Daraga/East Miraya Bikol | Su indi tataw makarumdom nung ginitan, indi makaabot sa adunan. |
Oasnon/West Miraya Bikol | Kan na taw na idi tataw mag linguy sa sanyang inalian, idi man maka abot sa sanyang paidtunan. |
Bicolano (Iriga) | A diri maglili sa pinaggalinan, diri makaaabot sa pigiyanan. |
Capiznon | Ang indi kabalo magbalikid sa iya ginhalinan, indi makalab-ot sa iya palakadtuan. |
Cuyonon | Ang ara agabalikid sa anang ing-alinan, indi enged maka-abot sa anang papakonan. |
Cebuano | Kadtong dili kahibalo molingi sa iyang ginikanan, dili makaabot sa iyang gipadulongan. |
Caviteño Chabacano | Quien no ta bira cara na su origen no de incarsa na su destinacion. |
Ternateño Chabacano | Ay nung sabi mira i donde ya bini no di yega na destinasyon. |
Zamboangueño Chavacano | Quien no sabe vira el cara na su orígen, hay jendéh puede llega na su destinacion. |
Castellano Abakay Chavacano | |
Cotabateñ Chavacano | |
Ermiteño Chabacano | |
English | He who does not (know how to) look back at his past (where he came from) will not reach his destination. |
Ibanag | I tolay nga ari mallipay ta naggafuananna, ari makadde ta angayanna. |
Itawis | Ya tolay nga mari mallipay tsa naggafuananna, mari makakandet tsa angayanna. |
Ilokano | Ti saan nga ammo a tumaliaw iti naggapuanna ket saan a makadanon iti papananna. |
Hiligaynon ("Ilongo") | Ang indi makahibalo magbalikid sang iya ginhalinan, indi makaabot sa iya padulungan. |
Jama Mapun | Soysoy niya' pandoy ngantele' patulakan ne, niya' ta'abut katakkahan ne. |
Kapampangan | Ing e byasang malikid king kayang penibatan, e ya miras king kayang pupuntalan. |
Kinaray-a | Ang indi kamaan magbalikid sa ana ginhalinan, indi makaabot sa ana paaragtunan. |
Manobo (Obo) | Iddos minuvu no konnod kotuig nod loingoy to id pomonan din, konna mandad od poko-uma riyon tod undiyonnan din. |
Maranao | So tao a di matao domingil ko poonan iyan na di niyan kakwa so singanin iyan. |
Malay | Orang yang melupakan asal-usulnya tak mungkin mencapai tujuannya. |
Pangasinan | Say toon agga onlingao ed pinanlapuan to, agga makasabi'd laen to. |
Romlomanon (Ini) | Adtong tawo nga indi ansyano mag lingig sa iya guinghalinan hay indi da makasampot sa iya ning pagakadtoan. |
Sambal (Botolan) | Hay ahe nin nanlek ha pinag-ibatan, ay ahe makarateng ha lalakwen. |
Sambal (Sambal) | Hay kay tanda mamanomtom ha pinangibatan, kay immabot sa kakaon. |
Sangil | Tao mata taya mabiling su pubuakengnge taya dumanta su kadam tangi. |
Sinama | Ya Aa ga-i tau pa beleng ni awwal na, ga-i du sab makasong ni maksud na. |
Spanish | Quien no sabe mirar hacia el pasado, no puede llegar a su destino. |
Surigaonon | Adon dili mahibayo molingi sa ija ing-gikanan, dili gajod makaabot sa ija pasingdan. |
Sorsoganon | An diri mag-imud sa pinaghalian diri makaabot sa kakadtuan. |
Tagalog/Filipino | Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan |
Tayabas Tagalog | Ang dili maalam lumingon sa pinaroonan ay hindi makakarating sa paroroonan. |
Tausug | In di' maingat lumingi' pa bakas liyabayan niya, di' makasampay pa kadtuun niya. |
Waray-Waray of Leyte | An diri maaram lumingi ha tinikangan, diri maulpot ha kakadtoan. |
Waray-Waray of Northern Samar | An diri maaram lumingi sa tinikangan, diri maabot sa kakadtoan. |
Yakan | Gey tau mayam sibukutan, gey tau tekka kaditaran. |
Kadamo han nagamit kada linggwahe/diyalekto
Pinapakita ha ubos an tantiyado nga populasyon tikang sensus han 2000 (National Statistics Office) an kadamo han Pilipino nga nagyayakan han 18 nga linggwahe bilang lumad nga linggwahe.
Ngaran han linggwahe | Kadamo han lumad nga nagyayakan[4] |
---|---|
Tagalog | 22,000,000 |
Cebuano | 20,000,000 |
Ilocano | 7,700,000 |
Hiligaynon | 7,000,000 |
Waray-Waray | 3,100,000 |
Kapampangan | 2,900,000 |
Northern Bicol[5] | 2,500,000 |
Pangasinan | 2,434,086 |
Southern Bicol[6] | 1,200,000 |
Maranao | 1,150,000 |
Maguindanao | 1,100,000 |
Kinaray-a | 1,051,000 |
Tausug | 1,022,000 |
Surigaonon | 1,000,000 |
Masbateño | 530,000 |
Aklanon | 520,000 |
Chavacano | 550,000 |
Ibanag | 320,000 |
Ginkuhaan
- ↑ McFarland, C. D. (1993). "Subgrouping and Number of Philippine Languages". Pasig City, Philippines: Secretary of Education, Culture and Sports. Cite journal requires
|journal=
(help) - ↑ The regional languages are the auxiliary official languages in the regions and shall serve as auxiliary media of instruction therein... Article XIV Section 7.
- ↑ Andrew Gonzalez (1998). "The Language Planning Situation in the Philippines" (PDF). Journal of Multilingual and Multicultural Development. 19 (5, 6): 487. doi:10.1080/01434639808666365. Ginkuhà 2007-03-24.
- ↑ Philippine Census, 2000. Table 11. Household Population by Ethnicity, Sex and Region: 2000
- ↑ Lobel, Jason. An Satuyang Tataramon - Ethnologue. Central Bicolano (Dialects: Naga, Legazpi, Daet, Partido, and Virac)
- ↑ Lobel, Jason. An Satuyang Tataramon - Ethnologue. Albay Bicolano (Dialects: Buhi, Daraga, Libon, Oas, and Ligao)