Wikipedia

Bhumibol Adulyadej

Hi Bhumibol Adulyadej (Thai: ภูมิพลอดุลยเดช; rtgs: Phumiphon Adunyadet; ginluluwás [pʰūː.mí.pʰōn ʔā.dūn.jā.dèːt] ( pamati-a); kitaa an bug-os nga título ha ubós; 5 Disyembre 1927 – 13 Oktubre 2016), nga ginhatagan han título nga Hadì Bhumibol nga Harangdon han 1987,[1][2][3][4] amo an ika-siyam nga monarka han Thailand tikang han Chakri nga dinastiya komo Rama IX. Naghadì hiyá tikang han 9 Hunyo 1946 ngan hiyá, tikang han panahón han iya kamatayan, amo an gima-iha-i nga nagsirbe nga mangulo hin estado han kalibotan,[5] an gima-iha-i nga naghadì nga monarka ha kaagi han Thailand ngan gima-iha-i nga nagsirbe nga monarka nga naghadì la komo may edad, nagsirbe hin 70 ka tuig, 126 ka adlaw.[6] Didâ han iya paghadì, ginsirbi-an hiyá hin 30 nga tanan nga mga primer ministro nga nagtikáng kan Pridi Banomyong nga nagtapos kan Prayut Chan-o-cha.[7]

Bhumibol Adulyadej
ภูมิพลอดุลยเดช
Hadì Rama IX
Hadì han Thailand
Paghadì 9 Hunyo 1946 – 13 Oktubre 2016
Pagkoronar 5 Mayo 1950
Nag-uná Ananda Mahidol
(Rama VIII)
Nagsunod Vajiralongkorn (Rama X)
Mga Primer Ministro
Natawo 5 Disyembre 1927(1927-12-05)
Cambridge, Massachusetts, U.S.
Namatay 13 Oktubre 2016 (edad 88)
Bangkok, Thailand
Paglubong 26 Oktubre 2017 (cremation)
Royal Crematorium, Sanam Luang, Bangkok, Thailand
30 Oktubre 2017 (interment han ashes)
Wat Bowonniwet Vihara, Phra Nakhon, Bangkok, Thailand
Inasaw-an Sirikit Kitiyakara (k. Sayop: Diri puydi an oras.–Sayop nga expression: Unexpected < operator.)
Anak Ubolratana
Vajiralongkorn (Rama X)
Maha Sirindhorn
Chulabhorn
Panimalay Mahidol (Chakri nga Dinastiya)
Amay Mahidol Adulyadej
Iroy Srinagarindra
Pirma Bhumibol Adulyadej ภูมิพลอดุลยเดช

Han 1957, gintanggal tikang ha poder an kagamhanan ni Field Marshal Plaek Phibunsongkhram pinaagi hin golpe nga militar upod hin mga pantahap hin lèse-majesté,[8]:136–137[9] nga salâ patok han dignidad han monarka, nga puyde sirotan ha ilarom han Thai nga balaod.[10] Nagtikáng iní hin bag-o ngan ma-iha-hin-pagdugáy nga relasyon han monarka ngan han military,[11] nga nagdangat han hadì nga pasagdan an pamatay ha Unibersidad Thammasat ha panalipod han iya trono, ngan pagsuporta hin serye hin mga dictadura militar.[8][12]:90-1 Bisan man kun hi Bhumibol nag-imbitar han públiko nga humatag hin kritisismo didâ hin 2005 nga pagyakan,[13] waray ginrebokar han Thai nga parlamento an mga lèse majesté nga mga balaod.

Ginbanabana han Forbes nga an karikohan ni Bhumibol – upod in mga tinatag-iyahan ngan mga investment nga gindudumara han Bureau hin Tinatag-iyahan han Korona, usa nga nalaín nga entidad nga diri pribado ngan diri tinatag-iyahan-hit-gobyerno (an mga asset nga gindudumara han Bureau gintatag-iyahan han korona komo institusyon, diri han monarka komo indibidwal[14]) – nga maabot hin mga US$30 ka bilyon han 2010, ngan nanguna hiyá han lista han magazine han "girikohi nga mga royal han kalibutan" tikang 2008 tubtob 2013.[15][16][17] Han Mayo 2014, ginlista na liwat an karikohan ni Bhumibol nga US$30 ka bilyon.[18]

Katapos han 2006, nagluya an kabaskog ni Bhumibol ngan nahasulod hiyá hin tag-ihá nga mga panahon didto ha Siriraj Hospital, nga diin namatay hiyá han 13 Oktubre 2016. Ha kasahiran hataas an pagtahod ha iya han mga tawo ha Thailand[10][19] – mayda ngani nagkitâ ha iya nga harani hin pagka-divino.[20][21] Mga prominente nga mga aktibista ha politika ngan mga bungtohanon nga Thai nga naghatag hin kritisismo han hadì o han institusyon han monarkiya agsob napipiritan nga umiwas ngadto hin exilio o mag-antos hin masurong nga pagkabilanggo.[22][23][24][25][26] An iya cremation ginbúhat han 26 Oktubre 2017 didto han royal crematorium ha Sanam Luang.[27]

An nagsunod ha iya nga hadì, hi Vajiralongkorn, diri sugad ka-popular ha iya, ngan ini dinmangat hin mga pagkabaraka nga an Thai nga monarkiya mawawad'an hin prestige ngan impluwensiya hiton paghadi hit bag-o nga hadì.[28][29]

Etimolohiya

igliwat
An pirma ni Bhumibol didâ han 1952 nga Amendment han Thai nga Konstitusyon han 1932, nga ginpirma nga "Somdet Phra Poraminthra Maha Bhumibol Adulyadej Sayaminthrathirat Borommanatbophit"

An sertifikado hin pagkatawo ni Bhumibol ha Estados Unidos nasiríng là hin yano nga "Baby Songkla", kay an mga kag-anak kinahanglan mangunsulta han iya batâ o tío, hi Hadi Rama VII (Prajadhipok), nga amo an namumuno han Panimalay han Chakri, para hin panhingaupay nga ngaran. Pinmili an hadì hin ngaran nga an ginkuhaan tikang ha Sanskrit, Bhumibol Adulyadej (Devanagari: भूमिबल अतुल्यतेज, IAST: Bhūmibala Atulyateja), usa nga dugtong-hin-mga-pulong nga Bhūmi (भूमि), buot sidngong "Tunà"; Bala (बल), nangangaulogan "Kusog" o "Gahom"; Atulya (अतुल्य), nangangahulogan "Waray makakasugad" o "Waray makakumpara"; ngan Tej (तेज), buot sidngon "Gahom". Amo, iton Bhūmibala Atulyateja, o Bhumibol Adulyadej ha kasurat ha Thai, nangangahulogan hin literal nga "Kusog han Tunà, Waray makakasugad nga Gahom".

Mga titulo ngan estilo

igliwat
Prinsipal nga barasahon: Taramdan hin mga título ngan dungog ni Bhumibol Adulyadej han Thailand
Mga Estilo ni
Hadì Bhumibol Adulyadej
Rama IX han Thailand
 
Kasarigan nga Estilo Iya Mahestad
Estilo ha pagyakan Imo Mahestad
Alternatibo nga estilo Sir
  • 5 Disyembre 1927 – Septyembre 1929: Iya Kahitas-an Prinsipe Bhumibol Adulyadej
  • Septyembre 1929 – 10 Hulyo 1935: Iya Kahitas-an nga Real Prinsipe Bhumibol Adulyadej
  • 10 Hulyo 1935 – 9 Hunyo 1946: Iya Kahitas-an nga Real Prinsipe Bhumibol Adulyadej, an Prinsipe nga Búgtò
  • 9 Hunyo 1946 – 13 Oktubre 2016: Iya Mahestad An Hadì, Rama IX han Thailand

An bug-os nga título ni Hadì Bhumibol Adulyadej ha Thai "Phra Bat Somdet Phra Poraminthra Maha Bhumibol Adulyadej Mahitalathibet Ramathibodi Chakkrinaruebodin Sayamminthrathirat Borommanatbophit" (Thai: พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร;   listen (bulig·info)), nga amo an ginbabasaran dida han mga importante nga legal nga mga dokumento; ngan ha kasahiran nga mga dokumento, ginpapahalípot an titulo ngadto ha "Phra Bat Somdet Phra Poraminthra Maha Bhumibol Adulyadej Sayamminthrathirat Borommanatbophit" o kundi man ngada là ha "Phra Bat Somdet Phra Poraminthra Maha Bhumibol Adulyadej".

An literal nga kahulogan hini nga título amo an nasunod:[30]

Mga kasarigan

igliwat
  1. ↑ Stengs, Irene (1 Enero 2009) (in en). Worshipping the Great Moderniser: King Chulalongkorn, Patron Saint of the Thai Middle Class. NUS Press. ISBN 9789971694296. https://books.google.com/books?id=1wG8BZOhqtcC&pg=PA220&dq=%22king+bhumibol%22+%22the+great%22&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjl9I6U0tjPAhUC2D4KHXqMA1gQ6AEIIjAB#v=onepage&q=%22king%20bhumibol%22%20%22the%20great%22&f=false. 
  2. ↑ Grossman, Nicholas (1 Enero 2009) (in en). Chronicle of Thailand: Headline News Since 1946. Editions Didier Millet. ISBN 9789814217125. https://books.google.com/books?id=O0R3uO1d9u4C&pg=PA277&dq=%22king+bhumibol%22+%22the+great%22&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjl9I6U0tjPAhUC2D4KHXqMA1gQ6AEILjAD#v=onepage&q=%22king%20bhumibol%22%20%22the%20great%22&f=false. 
  3. ↑ Fry, Gerald W.; Nieminen, Gayla S.; Smith, Harold E. (8 Agosto 2013) (in en). Historical Dictionary of Thailand. Scarecrow Press. ISBN 9780810875258. https://books.google.com/books?id=XaRtAAAAQBAJ&pg=PA61&dq=%22king+bhumibol%22+%22the+great%22&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjl9I6U0tjPAhUC2D4KHXqMA1gQ6AEIMzAE#v=onepage&q=%22king%20bhumibol%22%20%22the%20great%22&f=false. 
  4. ↑ International, Rotary (13 Oktubre 2016) (in en). The Rotarian. Rotary International. https://books.google.com/books?id=tzIEAAAAMBAJ&pg=PA13&dq=%22king+bhumibol%22+%22the+great%22&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjl9I6U0tjPAhUC2D4KHXqMA1gQ6AEIQDAG#v=onepage&q=%22king%20bhumibol%22%20%22the%20great%22&f=false. 
  5. ↑ "Thailand's King Bhumibol Adulyadej, world's longest-reigning monarch, dies". Reuters. 13 Oktubre 2016. Ginkuhà 14 Oktubre 2016 – via The Hindu.
  6. ↑ "A Royal Occasion speeches". Journal. Worldhop. 1996. Ginhipos tikang han orihinal han 12 Mayo 2006. Ginkuhà 5 Hulyo 2006.
  7. ↑ Redmond, Brien (13 Oktubre 2016). "Thailand's King Bhumibol Dies, Triggering Anguish and Fears of Unrest". The Daily Beast. Ginkuhà 14 Oktubre 2016.
  8. ↑ 8.0 8.1 Handley, Paul M. (2006). The King Never Smiles. Yale University Press. ISBN 0-300-10682-3. 
  9. ↑ Thak Chaloemtiarana (1979). Thailand: The Politics of Despotic Paternalism. Social Science Association of Thailand. p. 98. 
  10. ↑ 10.0 10.1 Head, Jonathan (5 Disyembre 2007). "Why Thailand's king is so revered". BBC News. Ginkuhà 17 Oktubre 2015.
  11. ↑ Rattanasengchanh, Phimmasone M (2012) (Masters thesis). Thailand's Second Triumvirate: Sarit Thanarat and the Military, King Bhumibol Adulyadej and the Monarchy and the United States, 1957–1963. Seattle: University of Washington. 
  12. ↑ Mallet, Marian (1978). "Causes and Consequences of the October '76 Coup". Journal of Contemporary Asia. 8 (1). Ginhipos tikang han orihinal han 6 Oktubre 2016. Ginkuhà 5 Oktubre 2016. Cite uses deprecated parameter |deadurl= (help)
  13. ↑ "Royal Birthday Address: 'King Can Do Wrong'". National Media. 5 Disyembre 2005. Ginhipos tikang han orihinal han 30 Septyembre 2007. Ginkuhà 26 Septyembre 2007. Cite uses deprecated parameter |deadurl= (help)
  14. ↑ Simon Mortland (20 Enero 2012). "In Thailand, A Rare Peek at His Majesty's Balance Sheet". Forbes (ha Ininggles). Ginkuhà 26 Enero 2014.CS1 maint: unrecognized language (link)
  15. ↑ Serafin, Tatiana (7 Hulyo 2010). "The World's Richest Royals". Forbes. Ginkuhà 17 Oktubre 2015.
  16. ↑ "The World's Richest Royals". Forbes. 29 Abril 2011. Ginkuhà 26 Enero 2014.
  17. ↑ Joshua Kurlantzick (24 Enero 2012). "Forbes Looks into the King of Thailand's Wealth". Council on Foreign Relations. Ginhipos tikang han orihinal han 3 Pebrero 2014. Ginkuhà 26 Enero 2014. Cite uses deprecated parameter |deadurl= (help)
  18. ↑ Kohler, Chris (24 Abril 2014). "The business of royalty: The five richest monarchs in the world". Business Spectator. Business Spectator Pty Ltd. Ginhipos tikang han orihinal han 5 Enero 2016. Ginkuhà 6 Mayo 2014.
  19. ↑ CNN, Jethro Mullen. "Thailand's King Bhumibol leaves hospital for seaside". cnn.com (ha Ininggles). Ginkuhà 14 Oktubre 2016.CS1 maint: unrecognized language (link)
  20. ↑ Holmes, Oliver (13 Oktubre 2016). "Thai king Bhumibol Adulyadej dies after 70-year reign". The Guardian (ha Ininggles). Ginkuhà 10 Septyembre 2017.CS1 maint: unrecognized language (link)
  21. ↑ "Thailand's King Bhumibol, world's longest reigning monarch, dies at 88" (ha Ininggles). Reuters. 13 Oktubre 2016. Ginkuhà 10 Septyembre 2017.CS1 maint: unrecognized language (link)
  22. ↑ Somyot Prueksakasemsuk
  23. ↑ Giles Ji Ungpakorn
  24. ↑ Jakrapob Penkair
  25. ↑ Somsak Jeamteerasakul
  26. ↑ Yimprasert, Junya (2010). "Why I don't love the King". Global Labour Institute. Ginhipos tikang han orihinal han 12 Enero 2016. Ginkuhà 10 Septyembre 2017.
  27. ↑ "Thai king's cremation set for Oct. 26: government official" (ha Ininggles). Reuters. 19 Abril 2017. Ginkuhà 10 Septyembre 2017.CS1 maint: unrecognized language (link)
  28. ↑ Matt Schiavenza (31 Mayo 2015). "Thailand's Royal Conundrum". The Atlantic (ha Ininggles). Ginkuhà 29 Marso 2016.CS1 maint: unrecognized language (link)
  29. ↑ "Twilight of the King". The Economist (ha Ininggles). 23 Hulyo 2016. Ginkuhà 29 Hulyo 2016.CS1 maint: unrecognized language (link)
  30. ↑ "Biography of His Majesty King Bhumibol Adulyadej". The Golden Jubilee Network. Kanchanapisek Network. Ginkuhà 17 Oktubre 2015.

Mga dúgang nga barasahon

igliwat

Biyograpiya


Bhumibol Adulyadej
Natawo: 5 Disyembre 1927 Namatay: 13 Oktubre 2016
Mga titulo hin paghádì
Gin-unahan ni
Ananda Mahidol 		Hadi han Thailand
1946–2016 		Ginsundan ni
Vajiralongkorn
Ginkuha tikang ha "https://war.wikipedia.org/w/index.php?title=Bhumibol_Adulyadej&oldid=7651729"