An Katikangan han Tanauan, Leyte

It Tanauan hin usa nga pan ikaduha nga klasi hin munisipyo han Leyte ngan hin usa nga bungto nga nhihiligid ha baybayon nga natutunga ha singkwenta ikwatro nga mga barangay. It Tanauan, usa gihap ha mga gilalagasi nga mga bungto ha probinsya han Leyte. Naitindog o nangaranan ini nga bungto dida han “mil syete sientos dies” kun kakan-o an mga awtoridad Espanyol dida han nagbutang hira han mga syahan nga mga opisyal. Gintatawag an bungto han Tanauan nga "Bungto han Kamag araman" tikang pa dida han kolonyalismo han mga Espanyol.

An ngaran han bungto, Tanauan, nagtikang ha hataas-taasan nga puno nga gingagamit nga taran-awan tikadto han baybayon para didto tumago ngan bantayan an mga tiarabot na mga pirata nga nagngangaran nga mga Moro ngan mga kawatan nga gintatawag gihap nga Marauders. An puno han Molave gingagamit nga taran-awan o tan-awan nga an karuyag signgon, pagbantay hin tiarabot. An tawo nga nagbabantay, hiya an manginginano han mga Moro nga pirata nga nangangawat hin mga gamit ngan mga butang ha kabablayan harani ha baybayon.

Nabubutnga an munisipyo han Tanauan han bungto han Palo ha Norte, mga bungto han Tabon-tabon ngan Dagami ha katundan, bungto han Tolosa ha salatan ngan San Pedro Bay ha Sinirangan. Mayda 18 ka kilometro tipakadto ha salatan kun magtitikang ha Tacloban, ulohan han Rehiyon han Sinirangan Bisayas. Dida han Bagyo nga Yolanda, Nobyembre, 2013, usa an Tacloban ha mga bungto nga duro an perwisyo.

An pamilya ni Calanao, upod an iya asawa ngan anak nga babaye an syahan nga mga umurukoy hini nga bungto. Dida han 1661, an pamilya ni Juanillo Siengco umupod han pamilya ni Calanao ha pag ukoy ngadto ha ligid han salog ha ubos han bukid nga gintatawaga nga Adil. Han nagtitikaupay na an ira panginabuhi ngadto, dumugang an pangawat han mga Moro didto han kabablayan ha ligid han baybayon ngan para ha ira proteksyon, nag ayad hira hin cuta nga an bungbong kababtu-an ha barangay han Buaya. Ha pag-agi han panahon, an anak nga lalaki ni Juanillo nga hi Josef ginkasal ha anak nga babaye ni Calanao nga hi Sangod, ngan tikang ha mga pamilya ni Juanillo Siengco ngan Calanao nagtikang an pinakasyahan nga tribu ngan an mga syahan nga mga lider han bungto han Tanauan.

Dida han 1710 ha ilarom han rehimeng Espanyol ha Pilipinas, iginbutang han mga awtoridad Espanyol an syahan nga mga opisyal han bungto. Tikang dida han 1710 hasta han katapusan han kolonyalismo han Espanyol dida han 1900 ngan an pagtikang han pag-ukoy han mga Amerkano, 47 nga katawhan an naging "chief executives" han munisipyo han Tanauan.

An kasapit nga bungto han Tanauan nga nag-ngangaran nga Tolosa kay dati nga parte han munisipalidad han bungto. Tungod han paniguro nira Magdalino Vivero and Domingo Camacho, nag petisyon hira ha gobyerno han Espanya nga maging lain nga bungto ha Tanauan. Naaprubahan an petisyon dida han 1852.

Pinulungan

Waray-Waray it tawag hit kalugaringon nga pinulungan hit mga Tanauananon (tawag hit mga tawo ha Tanauan). Ini nga pinulungan, asya it paprehos nga gingagamit ha rehyon han sinirangan Bisayas. Gingagamit gihap ini kun mayda mga tawo nga tikang ha iba nga lugar ha Leyte kaurugan hinin mga cebuano nga nakadto ha bungto han Tanauan. Pero, it pinulungan nga tagalog gud it mas naiintindihan hit kabug-usan ngan igin-yayakan hit mga taga lokal kun nakikig-istorya ha iba nga tawo nga nagtitikang ha Manila ngan iba pa nga hagrayo nga mga probinsya ngan mga diri nagyayakan hin Waray nga mga Filipino kapareho ha iba nga mga lugar ha nasod mahitungod nga it pinulungan nga Filipino asya it pangkabug-usan nga pinulungan hit Pilipinas. Ingles la gihapun it opisyal nga pinulungan nga gingagamit hit mga lokal nga gobyerno ngan eskwelahan hit ira mga opisyal nga hirimuon nga dukumento. It Waray-Waray, asya it gingagamit ha pagtutdo ha mga eskwelahan tikang Kinder hasta ikatulo nga Grado. Opisyal nga igintututdo it mga pinulungan nga Filipino ngan Ingles ha mga eskwelahan kaparte han kurikulum han edukasyon ha elementarya ngan sekundarya.

Relihiyon

It pupulasyon hit Tanauan, ginbubug-os hin 100% nga mga Kristyano. Haros 96-97% hit pupulasyon hit Tanauan kay mga Romano Katoliko. Kada barangay mayda kalugaringon nga mga gudti nga singbahan maliban la hit mga dagko nga singbahan ha sawang hit bungto. Mayda gihapon mga miyembro hit iba nga mga denominasyon ngan sekta parehos hit Iglesia Ni Cristo, The Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints (Mormons), Adventists (Sabadistas), Evangelicals ("Born-again" Christians), Jehova's Witnesses (Mga Saksi ni Jehova), ngan iba pa nga mga grupo. It kapatrunan hit munisipalidad hit Tanauan iginsasaurog kada tu-ig dida hit ika-15 hit Agusto.

Pasaka Festival

An Pasaka festival kay usa la ha mga panhitabu nga nagpapakita hit pagiging solido han Tanauananon. Usa gihap ini nga panrelihiyon nga selebrasyon nga nagpapasundayag han kapatrunan han bungto. Ini nga kapatrunan ginsasa-urog kada tuig ha pagpasalamat han ngatanan nga mga grasya nga nakarawat. It karuyag signgon hit pinulungan nga pasaka kay pag imbitar hin pag-uswag, maupay nga kalawas ngan maupay nga kabubuwason ha mga ti-arabot nga katuigan.

Iginpapakita hini nga Pasaka Festival an mga panhimo hin daba, pan-ngayad hin mga banig, pag-uma, pan-ngisda nga asya an mga gintitikangan hit panginabuhi hit mga tawo ha Tanauan. Iginpapakita gihap nira it mga natural ngan ha dagat nga mga materyales.