An Istorya ni Sumadoy

An Arteche usa nga munisipalidad ha Eastern Samar nga mayda 20 nga barangay. Simple la an panginabuhi han mga tawo nganhi - pangingisda ngan pag-uuma. Pero mayaman ha mga susumaton ngan karantahon an mga Artechehanon. Usa nga sikat nga istorya kay An Istorya ni Sumadoy.

An Istorya ni Sumadoy

Han una nga panahon, may bata nga ipinanganak nga an ngaran Sumadoy. Ini nga bata kakaiba kay bag-o pa la hiya nga igin-aanak, luto na diritso an iya karuyag kaunon. Gintatagan hiya hin gatas han iya mga kag-anak pero na diri hiya kay an iya karuyag luto, asya nga waray na nahimo an iya mga kag-anak kundi ighatag an iya karuyag. Nausa hira kay kada-adlaw nga nalabay nagtitikadamo la an karuyag kaunon nga luto ni Sumadoy. Ngada han dinatong an punto nga ha usa ka-adlaw, na tag-usa na ka-sako an ira gintutuon nga ipakaraon kan Sumadoy.
Dara han kadamo han kinakaon ni Sumadoy, waray na kakaya han iya kag-anak nga masustintohan an iya panginahanglan. Ngatanan na nga ira mga hayop iginbaligya na para la ipalit hin bugas nga an nahibilin na la an ira sarili nga balay. Namroblema an mag-asawa kun paano nira bubuhion an ira anak.
Nanay: Arug, atara ini nga at anak kamakaon man daw! Waray na kit kwarta nga iparalit bugas. Pag-aanhon ta in hiya?
Tatay: Siguro panahaon na para bumulag hiya ha aton. Kaya man niya nga manuroy pagkaon nga mag-usa. Buwas Arug, ayaw kahulop maghihimo ak paagi. Kinabuwasan, gin-upod ni iya Tatay hi Sumadoy ha dagat. Nasingadto hira han halarom nga parte han dagat. Han nakadto na hira, ginpatalikod ni iya Tatay ha iya hi Sumadoy. Han natalikod na hi Sumadoy, tigda na la nga igintikwang ni iya Tatay an iya anak. Han nahulog na an iya anak ha dagat, nagdali pag malakabalik an Tatay ngadto ha ira balay. Han nakabalik na hiya, tigda na la niya nga ginhangkupan an iya asawa ngan nag-uraw.
Tatay: Arug, waray na kit anak. Waray na hiya..
Han nag-uuraw an mag-asawa, inusa hira kay may tawo nga nagdadalagan tipakada ha ira balay. Han hiniling nira kun hin-o, mas inusa hira kay hi Sumadoy ngayan.
Sumadoy: Tatay, tatay! Kay-ano ak nim gintikwang kanina?
Waray baton an iya Tatay.
Nanay: Kuan anak, gintikwang ka hat ni im Tatay kay karuyag niya nga hibaro ka paglangoy. Ano man, nahibaro ka?
Sumadoy: Oo Nanay. Salamat ngayan Tatay ha?
Waray baton an iya Tatay dara han magkadiru-dilain nga iya inabat. An pag-usa, an kasubu ngan an kalipayan durungan niya nga inabat han pagkita niya nga buhi pa hi Sumadoy.
Kinabuwasan, gin-upod na daman ni iya Tatay hi Sumadoy pero ngadto na han ira bukid. Nagturoy hi iya Tatay hin dako nga puno. Pakaturoy niya, iya ginsangpit hi Sumadoy.
Tatay: Botoy, nakita ka hita yanhi nga kahoy? Nganhi la ha? Ayaw pag-iiras, bakdaw la ngada kay patutumbahon ko in nga kahoy para ha aton balay.
Mabalihon nga bata hi Sumadoy asya nga ginhimo niya an sugo ni iya Tatay. Han nakapwesto na hi Sumadoy, nagdali hi iya Tatay na utdon an puno. Sige an iya uraw han gin-uutod niya an puno hasta nga nautod. Inuli diretso an Tatay ngan ginhangkupan na dama niya an iya asawa.
Nanay: Waray na hiya ano?
Han nag-uuraw an mag-asawa, tigda na la dadama nga nahibatian nira an tingog ni Sumadoy.
Sumadoy: Tatay, tatay!? Ikakain ko in nga kahoy?
Ura-ura na la an pag-usa han mag-asawa han kinita nira hi Sumadoy nga dara dara an kahoy. Palpak na dama an ginhimo ni iya Tatay.
Kinabuwasan, ginhimuan ni iya Tatay hi Sumadoy hin dako nga kasing.
Tatay: Botoy, yadi hin uyasan. Maaram ka ma magkasing ano?
Sumadoy: Oo gad Tatay!
Tatay: Sige, tikang yana pagigikanon na ta ika ha at balay. Tapos, kada makakalampas ka hin bukid, imo in patutuyukon nga kasing.
Sumadoy: Kay ano Tatay nga pinagigikan na ak niyo?
Tatay: Basta bali na la ha ak botoy.
Bisan kun mabug-at han kasingkasing ni Sumadoy, ginikan hiya ha ira balay. Ngan kada bukid nga iya malalampasan, iya ginpapatuyok an kasing. Ngada han nakadatong hiya han ikapito nga bukid.
Tatay: Nabati ka hit Arug? Adto na ta at anak nakalampas na dama hin bukid.
Nanay: Ikapito nama it niya nga bukid ano? Kay kun kaya ta gadla udog pakaunon hi Sumadoy, diri ga it hiya hinunuga.
Tikang hadto, waray na nira kitaa hi Sumadoy. Diri maaram an mag-asawa kun ano an nahinabo han ira anak. Kada adlaw hira naghuhulat nga bumalik an ira anak, an suga la han una nga mausa na la hira ada na dama hi Sumadoy. Pero linabay na la an damo nga tuig, waray la gihap Sumadoy nga nabalik ha ira balay ngada na la han nalagas ngan namatay an mag-asawa.