Binisaya
Iton Binisaya amo iton tawag hiton mga butang han mga Bisaya. Iton literal nga pangahulogan hini amo an paagi han Bisaya. Ginagamit gihapon ini pagtawag han mga yinaknan han mga Bisaya.
Binisaya nga mga Yinaknan igliwat
An Binisaya nga mga yinaknan o Binisaya nga mga pinulongan han Pilipinas, upod han Tinag-alog ngan Bikol, kabahin han Butnga nga Pilipinhon nga banay hin mga yinaknan. Kadam-an han mga Binisaya nga mga yinaknan gingagamit ha Kabisay-an nga mga rehiyon pero gingagamit gihapon ini nga mga yinaknan ha Bicol nga Rehiyon (labi na ha Sorsogon ngan Masbate), mga isla ha salatan han Luzon sugad han mga kapuropod-an nga nagbubug-os han Romblon, an amihanan nga katundan nga mga dapit han Mindanao, ngan ha probinsya han Sulu nga nahamutang ha habagatan o salatan-katundan han Mindanao.
Mayda mga katloan o sobra katloan nga mga yinaknan nga lakip han grupo han mga Binisaya nga yinaknan. An Binisaya nga yinaknan nga gidamoi an mga nagamit amo an Sinugboanon nga Binisaya, nga gingagamit hin mga 20 ka milyon (o ribo) nga mga tawo nga ira kalugaringon yinaknan ha Butnga nga Kabisay-an, amihanan ngan sidlangan nga bahin han Mindanao. Duha pa nga mga kilalado nga mga Binisaya nga yinaknan amo an Hiligaynon, nga ginagamit hin mga 7 ka milyon o ribo ha Katundan nga Kabisay-an ngan an Winaray nga ginagamit hin 3 ka milyon o ribo ha Sinirangan nga Kabisay-an.
Diri la uusa nga yinaknan it Binisaya igliwat
An mga lumad nga mga nagbibinisaya, labi na an mga nagamit hin Binisaya nga Sinugboanon, Binisaya nga Hiligaynon, ngan Binisaya nga Winaray diri la natawag hit ira yinaknan han lokal nga ngaran, pero tinatawag gihapon nira an ira tagsa yinaknan nga Bisaya o Binisaya, nga buot sidngon Binisaya nga yinaknan.
It mga Bisaya natawag hit ira mga tagsatagsa nga mga yinaknan nga Binisaya. Iton pulong nga "Binisaya" nangangahulogan nga "paagi han Bisaya" ngan ginagamit gihapon ini hin Bisaya nga paagi hin pagluto ngan panambal diri la ha yinaknan. Iton kalipong hiton kagamit ngan kahulogan han mga pulong nga "Bisaya" ngan "Binisaya" tungod han kakulangan han Iningles ngan Tinag-alog nga mga yinaknan nga amo la an mga yinaknan nga mayda opisyal nga status ha nasod. Ha Iningles iton mga pulong nga "Bisaya" ngan "Binisaya" ginhuhubad hin parehas ha Iningles nga "Visayan" ngan ha Tinag-alog nga "Bisaya".
Ini nga lista ha ubos naglilista han mga Pilipinhon nga mga yinaknan nga tinatawag nga Bisayan o Binisaya han Summer Institute of Linguistics. Bisan man kon ngatanan hini lakip han amo la gihaon nga pamilya hin yinaknan nga Binisaya, diri ngatanan nga mga nagamit hini natawag hit ira kalugaringon nga Bisaya. Iton mga Tausug pananglitan, nagamit la han ngaran nga "Bisaya" pagtawag hin mga Kristyano nga mga Bisaya.
| Yinaknan | Mga Nagamit |
|---|---|
| Akeanon (Aklanon) | 394,545(1990 census) |
| Asi | 200,000 (2002 SIL) |
| Ati | 1,500 (1980 SIL) |
| Butuanon | 34,547 (1990 census) |
| Caluyanon | 30,000 (1994 SIL) |
| Capiznon | 638,653(2000) |
| Cuyonon | 123,384 (1990 nga census) |
| Hiligaynon | 7,000,000 in the Philippines (1995) |
| Inonhan | 85,829 (2000 WCD) |
| Kinaray-a | 377,529 (1994 SIL) |
| Malaynon | 8,500 (1973 SIL) |
| Masbatenyo (Minasbatenyo) | 350,000 (2002 SIL) |
| Porohanon | 23,000 |
| Ratagnon | 2 to 3 (2000 Wurm)(Hapit na nga mawara) |
| Romblomanon | 200,000 (1987 SIL) |
| Sinugboanon (Cebuano) | 20,043,502 in the Philippines (1995 census) |
| Sorsogon-Masbate | 85,000 (1975 nga census) |
| Sorsogon Waray | 185,000 (1975 mga census) |
| Surigaonon | 344,974 (1990 nga census) |
| Tausug | 900,000 ha Pilipinas (2000 SIL) (Bug-os nga populasyo ha ngatanan nga mga nasod: 1,022,000) |
| Winaray | 2,437,688 (1990 nga census) |
| Tanan | 33,463,654 |
An Tausug diri nagkikilala ha ira kalugaringon nga mga Bisaya hira. It ira yinaknan ginklasipika hin mga linggwista nga api han mga Binisaya nga yinaknan, pero it mga Tausug diri natawag hit ira kalugaringon nga mga Bisaya.